Pozycja prawna skarbnika gminy
Skarbnik gminy jest głównym księgowym budżetu. Obecnie obok spełniania powyższej funkcji, należałoby utożsamiać z menedżerem przygotowującym decyzje w sprawach finansowych, prowadzącym analizę budżetu, ustalającym optymalne metody pozyskiwania dochodów i wydatkowania pieniędzy przez daną jednostkę organizacyjną samorządu terytorialnego. Funkcje, jakie wykonują skarb., w praktyce warunkowane są wielkością terytorialną wspólnoty samorządowej i przyjętymi koncepcjami zarządzania.
Pod względem hierarchii służbowej wynagrodzenia i innych świadczeń stanowisko skarb. zrównane jest ze stanowiskiem zastępcy prezydenta, burmistrza, wójta.
Zakres kompetencji skarbnika (głównego księgowego budżetu) określa:
- ustawa o samorządzie gminnym (u.s.g.)
- ustawa o finansach publicznych (u.f.p.)
- rozporządzenie ministra finansów w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości
U.s.g. w art. 46 ust. 3 (podobnie art. 48 ust. 3 u.s.p. i art. 57 ust. 3 u.s.w.) stwierdza, że w przypadku możliwości spowodowania przez czynność prawną powstania zobowiązań pieniężnych do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarb. lub osoby przez niego upoważnionej. Czynność prawna pozbawiona kontrasygnaty nie jest dotknięta wadą nieważności, nie może jednak wywoływać skutków prawnych. Kontrasygnata jest formą wewnętrznej kontroli sprawowanej przez skarbnika. Jeżeli uzna on, że dokonanie danej czynności jest finansowo nieracjonalne lub sprzeczne z obowiązującym prawem, może odmówić dokonania kontrasygnaty. Jednak na pisemne polecenie wójta musi kontrasygnować daną czynność, jednocześnie powiadamiając o tym radę i regionalną izbę obrachunkową (r.i.o.). Specjalna komisja r.i.o. w danej sprawie zajmuje stanowisko w formie uchwały, zaskarżanej do pełnego składu kolegium izby.
Skarbnik (główny księgowy budżetu) dokonuje również wstępnej kontroli legalności dokumentów dotyczących wykonywania budżetu oraz jego zmian, a także odpowiedzialny jest za opracowanie zbiorczych sprawozdań finansowych z wykonania budżetu. Do innych obowiązków skarbnika należy:
- prowadzenie rachunkowości jednostki zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami sprowadzającymi się do:
- zorganizowania sporządzania, przyjmowania, obiegu, archiwizowania i kontroli dokumentów,
- bieżącego i prawidłowego prowadzenia księgowości oraz sporządzania kalkulacji wynikowej kosztów wykonywanych zadań i sprawozdawczości finansowej,
- nadzorowania całokształtu prac z zakresu rachunkowości, wykonywanych przez poszczególne komórki organizacyjne oraz jednostki nie bilansujące samodzielnie,
- prowadzenia gospodarki finansowej jednostki zgodnie z obowiązującymi zasadami polegającymi na:
- wykonywaniu dyspozycji środkami pieniężnymi zgodnie z przepisami dotyczącymi zasad wykonywania budżetu, gospodarki środkami pieniężnymi i innymi, którymi dysponuje jednostka,
- zapewnianiu pod względem finansowym prawidłowości umów zawieranych przez jednostkę,
- przestrzeganiu zasad rozliczeń pieniężnych i ochrony wartości pieniężnych,
- zapewnianiu terminowego ściągania należności i dochodzenia roszczeń spornych oraz spłaty zobowiązań,
- analizowane wykorzystania środków przydzielonych z budżetu lub środków pozabudżetowych i innych, będących w dyspozycji jednostki samorządowej,
- dokonywanie w ramach kontroli wewnętrznej:
- kontroli funkcjonalnej w zakresie powierzonych mu obowiązków,
- wstępnej kontroli legalności dokumentów dotyczących wykonywania planów finansowych jednostek oraz ich zmian,
- następnej kontroli operacji gospodarczych jednostki, stanowiących przedmiot księgowania,
- kierowanie pracą podległych komórek organizacyjnych,
- opracowywanie projektów przepisów wewnętrznych, dotyczących prowadzenia rachunkowości, a w szczególności: zakładowego planu kont, obiegu dokumentów, dowodów księgowych, zasad przeprowadzania i rozliczania inwentaryzacji.