| 1. | Położenie obiektu: | Jaworze Dolne / centrum/ ul. Aleja Kościelna |
| 2. | Rodzaj obiektu: | pomnik ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego |
| 3. | Treść napisu: | Józef Piłsudski I Marsz. Pol. 1867-1935 |
| 4. | Data powstania obiektu, autor, fundator: | I – marzec 1931 r. społ. Jaworza, II – 12 maja 1992 r. Urząd Gminy Jaworze, Społeczeństwo, instytucje i organizacje Jaworza. Z inicjatywą przywrócenia pomnika wystąpił mieszkaniec p. Józef Tymon |
| 5. | Ocena stanu utrzymania obiektu: | stan dobry |
| 6. | Rodzaj materiału, wymiary obiektu: | marmur czarny pomnik ma 3 m wysokości, 1,40 m szerokości ustawiony jest na twardym nasypie z trzema schodkami. Teren nadsypany ma 23m2 /4,60m x 5,00 m/ |
| 7. | Patronat społeczny administracyjny: | Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Jaworzu Urząd Gminy w Jaworzu |
| 8. | Literatura: | w nowej literaturze brak wzmianek, w lokalnych gazetach ukazały się artykuły z uroczystości odsłonięcia pomnika |
| 9. | Dane historyczne dotyczące obiektu: | Pomnik Marszałka odsłonięto po raz pierwszy w lipcu 1931 r. Był to pierwszy pomnik ku czci Józefa Piłsudskiego na ziemi śląskiej. Przeszedł on dramatyczne dzieje. W 1940 r. popiersie zostało przez Niemców zdjęte i jako „trofeum wojenne” wywiezione. Po wyzwoleniu nienaruszony pomnik wykorzystano na umieszczenie podobizny gen. Karola Świerczewskiego. Z chwilą odzyskania samodzielności administracyjnej /1991 r./ powstał w Jaworzu Komitet Odbudowy Pomnika w jego pierwotnej postaci, Popiersie Karola Świerczewskiego zdjęto z przeznaczeniem umieszczenia go w przyszłościowej izbie pamięci. |
| 10. | Lokalizacja: | W parku przylegającym do Centrum Jaworza – w Alei Kościelnej prowadzącej do Kościoła Rzymskokatolickiego |
| 11. | Uwagi dodatkowe: |
Informacje na temat pomnika zaczerpnięto z albumu „Miejsca pamięci w Gminie Jaworze na Pogórzu Śląskim” – karta ewidencyjna miejsca pamięci na terenie gminy Jaworze założona w dniu 15 czerwca 1999 r.
Artykuł opublikowany w gazecie lokalnej „Echo Jaworza” Nr 7 z maja 1992 r. „Marszałek powrócił do Jaworza” autorstwa Władysława Nikla.
Dzięki staraniom mieszkańców Jaworza w dniu 12 maja 1992 r. ponownie odsłonięto pomnik Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Nim można było przeżyć tak wzruszającą chwilę, trzeba było kilkuletniej pracy grupy mieszkańców Jaworza.
W 1988 r. z inicjatywy pana Józefa Tymona zebrała się grupa Jaworzan, która wyznaczyła sobie za cel – odbudowę pomnika Marszałka, w 1989 r. ukonstytuował się Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jaworzu w składzie: Stanisława Duraj, Edward Grygierczyk, Mieczysław Gwóźdź, Bogusław Krzemiński, Jan Krzyszpień, Jadwiga Roik i Józef Tymon jako przewodniczący. Prace społecznego komitetu zostały wzmocnione poparciem i pomocą władz gminy Jaworza po uzyskaniu samodzielności przez ową gminę.
Członkowie społecznego komitetu wykonali szereg prac związanych z odtworzeniem pierwotnego wyglądu podobizny Marszałka.
– Na podstawie odbitek zdjęć z lat trzydziestych (wykonanych przez pana Józefa Czadra) i rozmów z osobami pamiętającymi pierwotny wygląd pomnika pan Mieczysław Gwóźdź wykonał w drzewie model godła oraz wizerunek Józefa Piłsudskiego, a Józef Krzempek – model tablicy;
– Pan Józef Tymon zwrócił się do dyrekcji Fabryki „Befared” w Bielsku-Białej o stop brązu, który za zgodą pp. dyr. Jerzego Danielczyka i Bronisława Okrzesika przekazano komitetowi nieodpłatnie jako surowiec na odlewy;
– Odlewy godła, wizerunku, tablicy i miniaturek podobizny J. Piłsudskiego wykonała Odlewnia Metali Nieżelaznych”Wod-Pol-Pomier” w Bielsku-Białej;
– Pan Bogusław Krzemiński, jako sekretarz komitetu prowadził bardzo dokładnie dokumentację działalności komitetu, redagował dziesiątki próśb i podziękowań;
– Prace kamieniarskie wykonał rzemieślnik z Pierśca p. Jerzy Gawlas;
– Prace przy porządkowaniu otoczenia pomnika, sprzątanie alejek, sadzenie krzewów, odnawianie ławek wykonali pracownicy urzędu gminy pod kierunkiem p. Jerzego Bisoka. Prace pomocnicze wykonywała młodzież z Państwowego Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego.
Pomnik wraz z parkiem tworzą w Jaworzu jedną historyczną całość. Obydwa te elementy musimy otoczyć troską i opieką, aby zawsze wyglądały tak jak w chwili odsłonięcia. Łzy wzruszenia w oczach weteranów przekonały nas, że inicjatywa odsłonięcia pomnika była słuszna i potrzebna. Żywimy nadzieję, iż prace porządkowe i remontowe na terenie otaczającego pomnik parku będą kontynuowane przez gminę – przy wydatnej i spontanicznej pomocy jej mieszkańców.
Udział w odsłonięciu pomnika najwyższych władz województwa oraz licznie zgromadzonych mieszkańców gminy jest dowodem sympatii dla dawnej historii Jaworza oraz poparciem działań obecnych jego mieszkańców.
